NSA: Nietrwałe związanie zbiorników z gruntem może przesądzać o tym, że są one budowlą

W wyroku z dnia 26 stycznia 2022 r. (sygn. akt III FSK 1432/21) NSA wypowiedział się w sprawie kryteriów kwalifikacji zbiorników jako budowli podlegających podatkowi od nieruchomości.

Opodatkowanie zbiorników podatkiem od nieruchomości to jeden z tematów budzących w praktyce organów podatkowych największe kontrowersje. Odpowiednia kwalifikacja (jako budynek, budowla lub obiekt niepodlegający opodatkowaniu) ma też z reguły ogromne przełożenie na wysokość zobowiązania podatkowego. Wątpliwości w zakresie kwalifikacji zbiorników rozstrzygnąć miała uchwała NSA z dnia 29 września 2021 r. (sygn. akt III FPS 1/21). Jak jednak powszechnie wiadomo, nie zakończyła ona sporów toczących się wokół tego tematu. Organy podatkowe dalej nie są pewne jak podchodzić do opodatkowania podobnych obiektów.

Nieco więcej światła na te kwestie rzuca wyrok NSA z dnia 26 stycznia 2022 r. (sygn. akt III FSK 1432/21). Sąd zwrócił uwagę na jedną z cech, która co prawda została wymieniona bezpośrednio w przepisach, jednak jak pokazuje praktyka, nieczęsto jest wykorzystywana jako właściwe uzasadnienie kwalifikacji zbiorników. Chodzi o trwały związek obiektu z gruntem. W sprawie, która była rozstrzygana przez NSA takie powiązanie nie występowało. Zbiorniki wykonane były w innej technologii niż fundamenty, dało się je odłączyć i przenieść w inne miejsce (były wyłącznie zakotwione w fundamencie). Jak słusznie zauważył sąd, już sama taka okoliczność powoduje, że nie może być mowy o zakwalifikowaniu podobnego obiektu do kategorii budynków.

Oprócz tego NSA wskazał na inne okoliczności, które przesądzać mogą o zakwalifikowaniu zbiorników do budowli na gruncie podatku od nieruchomości. Są to w szczególności:

  • funkcja użytkowa obiektu – np. gromadzenie odpowiednich materiałów w różnych postaciach;
  • nazwa obiektu – użycie słowa „zbiornik” w nazwie obiektu może świadczyć o celach gospodarczych jakie realizuje taki obiekt;
  • pojemność (przestrzeń) jako zasadniczy parametr techniczny obiektu (zamiast powierzchni użytkowej).

O ile ostatnia przesłanka nie stanowi żadnego zaskoczenia (zwrócił na nią uwagę w szczególności NSA w uchwale III FPS 1/21 i od tej pory stała się ona podstawowym kryterium dla kwalifikacji podobnych obiektów), tak pozostałe dwie mogą dziwić. Wydaje się, że odniesienie do funkcji użytkowej jest sprzeczne z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 grudnia 2017 r. (SK 48/15). Zgodnie z nim kwalifikacja prawna powinna być oparta przede wszystkim na konstrukcji danego obiektu. Z kolei uznawaniu zbiorników za budowle wyłącznie na podstawie nazwy wielokrotnie sprzeciwiały się w przeszłości sądy administracyjne.

Z powyższej sytuacji warto wyciągnąć odpowiednie wnioski. Aby kwalifikacja danego obiektu nie została podważona przez organ wyższej instancji lub sąd, warto użyć jak największej liczby argumentów, wspartych oczywiście odpowiednimi dowodami. Jak pokazuje opisywany przykład, nie wiadomo, która z przesłanek może znaleźć uznanie w oczach sędziów.

Na koniec warto odnieść się do poruszonego przez NSA aspektu dotyczącego opinii biegłego. Sąd po raz kolejny zwrócił uwagę, że opinia taka może stanowić cenny środek dowodowy, dostarczający organowi podatkowemu informacji dotyczących np. konstrukcji czy też cech użytkowych danego obiektu. Należy jednak równocześnie pamiętać, że opinia wyrażona przez biegłego nie może zastąpić decyzji. To organ podatkowy jest zawsze odpowiedzialny za właściwą kwalifikację obiektu, zaś biegły może tutaj pełnić rolę wyłącznie pomocniczą. Powyższe kwestie muszą zostać zatem w odpowiedni sposób zaadresowane w decyzji. Błąd popełniony w tym zakresie, może bowiem skutkować uchyleniem decyzji ze względów formalnych – niezależnie od tego czy prawidłowo zakwalifikowaliśmy dany obiekt.

Jeżeli bylibyście Państwo zainteresowani, możemy doradzić w zakresie określonych środków dowodowych, które powinny zostać przeprowadzone, aby właściwie zakwalifikować dany zbiornik. Doradzimy jak właściwie sformułować decyzję, aby spełniała ona wymagania formalne. Współpracujemy również ze specjalistami technicznymi (budowlanymi), którzy są w stanie przygotować charakterystykę danego zbiornika dla celów jego odpowiedniej kwalifikacji na potrzeby podatku od nieruchomości.